Öğrenci Veli Derneği (Veli-Der) 2022-2023 Eğitim-Öğretim Yılı 1. Devir Raporu’nu açıkladı. “Kamusal Eğitimin Kaybettiği Her Gün Çocuklarımızın Geleceğini Kaybediyoruz” başlıklı raporda eğitimdeki önemli kasvetler tek tek anlatıldı.
Milli Eğitim Bakanlığı’nın, TBMM’de açıkladığı bilgilere nazaran; ilkokulda 11 bin 654 öğrenci, ortaokulda 28 bin 421 öğrenci, lisede 240 bin 668 öğrenci örgün eğitim dışına çıktığı hatırlatılan raporda, “Asıl gerçek ise çok daha vahimdir” denildi.
Raporda, yetersiz beslenme nedeniyle kız öğrencilerin yüzde 85’inde, erkek öğrencilerin yüzde 68’inde kansızlık, öğrenme zahmeti, fizikî gelişimlerinde yavaşlama tespit edildiği kaydedildi.
Veli-Der’in raporu şöyle:
TÜM OKULLARDA, ÜNİVERSİTELERDE FİYATSIZ YEMEK ÇABUCAK ŞİMDİ
Salgın ve yüksek artırımlar, açlık ve yoksulluk hududu altında hayat uğraşı veren, alt gelir kümelerini ve fakir ailelerin çocuklarını etkiledi.
Yoksullaşmayla birlikte eğitimde eşitsizlik, Cumhuriyet tarihi boyunca görülmemiş bir boyuta ulaşıldı. Temel gündemimiz, çocukların açlığı. Tutuklu bir ailenin 6 yaşında bir çocuğu, babaannesinin konutunda, yetersiz beslenme nedeni ile kaybettiğimizi üzülerek basından öğrendik.
Yaşadığımız acı gerçeğe karşın fiyatsız okul yemeği talebi “maliyet hesabı” gerekçesiyle yok sayılmaktadır. Aylardır sürdürdüğümüz gayret sonucunda, fiyatsız okul yemeğinin sırf okul öncesi eğitim ve taşımalı eğitimden yararlanan öğrencilerin devam ettiği pansiyonlu okullarda dağıtılacağı sonu ile bir açıklama yapıldı.
2020 datalarına nazaran ülkemizdeki çocukların yüzde 44,3’ü yoksulluk ve açlıkla karşı karşıyadır. Son 3 yıl içersin de yoksulluğun, artırımların artışı ile bir arada en optimist durumda bile bu oran en az her iki çocuğumuzdan birinin açlıkla karşı karşıya kaldığının ispatıdır.
Belirlenen taban fiyatlar üzerinden öğlen yemeği fiyatı 45-50 TL’den başlıyor. Okul kantinlerinden ulaşılabilecek en ucuz besin tostun fiyatı ise 15-20 TL. İki-üç çocuklu bir aile için çocukların okulda gereksinim duyduğu beslenmenin aylık maliyeti ülke nüfusunun yarısından fazlasının taban fiyatla yaşamaya çalıştığı bir ülkede aylık gelirlerinin üçte birini aşıyor.
Yetersiz beslenme nedeniyle kız öğrencilerin yüzde 85’inde, erkek öğrencilerin yüzde 68’inde kansızlık, öğrenme zahmeti, fizikî gelişimlerinde yavaşlama yahut durma, derslerde bayılma üzere sıhhat problemleri yaşamaktadırlar.
Tüm okullarda, üniversitelerde hemen fiyatsız bir öğün yemek uygulaması başlatılmalıdır.
SAĞLIKLI İÇME SUYUNA ERİŞİM KAMUSAL HAKTIR
Okullarda, en az yetersiz ve istikrarsız beslenme sorunu kadar değerli bir sorun olan sağlıklı içme suyuna erişimdir. Ülkemizde okulların yüzde 95’inin bahçelerinde öğrencilerin su muhtaçlığını karşılayabilecekleri çeşmeler yoktur. Olanlarda da, su tesisatlarının eski olması nedeniyle kent şebeke suyu pak olsa bile, okula ulaştıktan sonra içilebilir olmaktan çıkmaktadır.
Kantinlerde 500 mililitrelik su 3-5 TL’dir. Okula harçlıksız gönderilen öğrencilerin kantinden su alması mümkün değildir. Öğrenciler ekseriyetle 500 ml’lik pet şişelerle getirdikleri suyu tüketmektedirler.
Ancak gelişim çağında olan bir öğrencinin 2 litre su tüketmesi gerektiği düşünülürse ve bilhassa havaların ısındığı devirlerde konuttan getirilen su yetmemekte, daha sonra su gereksinimlerini tuvalet çeşmelerinden karşılamaktadırlar. Bu durumda hijyenik olmayan şartlarda hastalığa davetiye çıkarmaktır.
Yapılması gereken; evvelden olduğu üzere çeşmeler yapmak ve okulun su tesisatının sık sık bakımını yapmaktır.
Veli Der Edirne Şubemizin ve Edirne Valiliği’nin ortak çalışmasıyla, okulların koridorlarına su arıtıcılı sebiller konmuştur.
Bir an evvel Çocuklarımızın sağlıklı içme suyuna erişim hakkı tüm okullarda bir an evvel sağlanmalıdır.
KİTLESEL OKUL TERKİ DURDURULMALIDIR
Ülkemizde milyonlarca kız çocuğu örgün eğitim dışına çıkmıştır. Kız çocukları şiddet, istismar riski altında yaşamakta, çocuk yaşta evliliğe maruz bırakılmaktadır. Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın 2021-2022 eğitim öğretim yılı okullaşma istatistiklerine nazaran ilkokulda 195 bin, ortaokulda 298 bin, lisede 373 bin kız çocuğu eğitimin dışındadır. Açık öğretimde okuyan kız çocuğu sayısı ise 636 bin 270′ tir. 1,5 milyonu aşkın kız çocuğu artık okullarda değil. 6 yaşında çocuklara gelinlik giydiren bir karanlığı yaşadığımız günlerde milyonu aşkın kız çocuğunun örgün eğitim dışına çıktığı bir gerçekliği yaşıyoruz.
MEB’in TBMM’de açıkladığı bilgilere nazaran; ilkokulda 11 bin 654 öğrenci, ortaokulda 28 bin 421 öğrenci, lisede 240 bin 668 öğrenci örgün eğitim dışına çıkmıştır. Asıl gerçek ise çok daha vahimdir.
TÜİK 2022 bilgilerine nazaran; 15-19 yaş aralığında 856 bin örgün eğitim dışına çıkmıştır. Bu çocuklarımızın 556 binini kız çocukları oluşturmaktadır.
MEB’in açıkladığı son örgün eğitim istatistiklerinde ise 5-17 yaş kümesinde 1milyon 200 bin 892 çocuk örgün eğitim dışında. Devamsızlar ve okul kaydı olup gitmeyenler bu sayıya dahil değil. Sıhhat sorunu vb. istisnai durumlar üzerinden tanım edilen fakat yirmi yıllık eğitim siyasetleri sonucunda olağanlaştırılan açık öğretimde kayıtlı öğrenci sayısı ise 1 milyon 738 bin 198’e ulaşmıştır.
Mesleki Eğitim Merkezlerinde kağıt üzerinde haftada bir gün okula dört gün işyerine, gerçekte ise Cumartesi günleri ve bazen de Pazar günü işyerlerinde çalıştırılan çocuk sayısı son 1 yılda 159 binden 1 milyon 300 bine ulaşmıştır.
Ayrıca mesleksel eğitim verilen kurumlarda çocuklarımız, iş kazası yaşama riski ile de karşı karşıya bırakılmaktadır. 2013’te meslek liselerinde okul ortamında ve işletmelerde 239 “iş kazası” yaşanmışken 2019’da bu sayı 2 bin 385 yukseldi. Detaylı data olmadığı için çocukların hangi “kazalar” yaşadıkları sonuçlarına ait hiçbir açıklama, bilgi yok. Çoklukla Tarım, İnşaat, üretime dayalı firmalarda çocuk kayıpları gözlenmektedir.
Çocuklarımız yoksulluktan kaynaklı okullarını kitleler halinde terk etmek zorunda bırakılmaktadır. Kelam konusu olan çocuklarımızın eğitim hakkı olduğunda bütçe yok denilmekte, çocuklarımızın en temel hakları maliyet hesabı yapılmaktadır.
Bütçe vardır ve bu bütçeyi ve ne yapılması gerektiğini bugün buradan bir kere daha açıklıyoruz.
Mesleki Eğitim Merkezlerinde Patron devlet katkısı, 9.10.11. sınıflarda olan çocuklara verilen minimum fiyatın %30’u, 12.sınıflardaki çocuklara verilen taban fiyatın %50’si ve Ustalık Telafi Programı’na katılan yetişkinlere verilen taban fiyatın %50’si olan sayılar İşsizlik fonundan karşılanmaktadır.
Mesleki Eğitim Merkezlerindeki “İşveren Devlet Katkısı” patrona değil, burada mesleksel eğitim alan çocuklara karşılıksız eğitim desteği/bursu olarak verilmelidir.
Özel meslek liselerinin sahiplerine ise teşvik ismi altında her yıl milyonlarca lira aktarılmaktadır. Özel meslek liselerine verilen teşvike son verilmeli bugüne kadar özel meslek lisesi sahiplerine verilen fiyatlar geri alınmalı bu sayılar açlık ve yoksulluk sonu altında yaşayan ailelerin çocuklarına eğitim desteği/bursu olarak verilmeli, çocukların okullarına geri dönüşü sağlanmalıdır.
EĞİTİME KÂFİ BÜTÇE AYRILMALIDIR
1998’de eğitim yatırımlarına ayrılan bütçe %30,03 dü. Eğitim yatırımlarına 2002’de MEB bütçesinden yüzde 17,18 hisse ayrılmış iken 2023 yılı için eğitim yatırımlarına ayrılan hisse 9,18’dir. 2022’de MEB bütçesinin merkezi idare bütçesine oranı %10,79 iken, 2023 bütçesi mali bütçe kanun teklifi ile bu oran %9,64’e geriledi.
Bütçedeki bu sayılar ne imkanların daralması ne de seçeneksizliktir, bir tercihtir. Ve bu tercih, çocuklarımızın kamusal eğitim hakkından yana değildir. İvedilikle ek bütçe açıklaması yapılmalı eğitime kâfi bütçe ayrılmalıdır.
OKULLARDA ZELZELEYLE İLGİLİ TEDBİRLER ALINMALIDIR
MEB datalarına nazaran sarsıntı yönetmeliğinden evvel inşa edilmiş okul sayısı 31 bin 307 ‘dir. Son on yılda sadece 5000’e yakın okula zelzeleye dayanıklılık testi uygulanmış, bunların 1500’e yakın okul zelzeleye sağlam olmadığı için yıkılmış, 2000’e yakın okul ise güçlendirilmiştir.
Sadece İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Antalya üzere 10 büyük kentimizde yıkılıp yapılmayan okul sayısı 234 tıp. Bu okulların ihaleleri ödenek yokluğu gerekçesiyle iptal edilmiştir; fakat öteki taraftan özel meslek lisesi sahiplerine teşvik ismi altında milyonlarca lira,25 Mayıs 2022 tarihinde bakanlık bütçesinden sadece Maarif Vakfına 1 miyar 871 milyon lira aktarılmıştır ve 2023’te Maarif Vakfı’na 3,5 milyar TL kaynak öngörüldüğü MEB Denklik Yönetmeliği’nde yer alan değişiklikle açıklanmıştır.
Deprem gerçeğimiz son derece açıkken son yıllarda ülkemizin bir çok yerinde arka arda sarsıntılar yaşanıyorken bu gerçek yokmuş üzere davranılmasını kabul etmiyoruz. Kelam konusu olan milyonlarca hayattır. Okullar biz velilerin vergileri ile ayakta. Vergilerimiziz bize ilişkin olan kamu kaynaklarının inançlı eğitim hakkı, ömür hakkı için kullanılmasını istiyoruz.
Bugün buradan yetkilileri bir kere daha uyarıyoruz. Okullarda zelzeleyle ilgili tedbirler bir an evvel alınmalı, sarsıntı riski nedeniyle yıkım kararı verilen okullarda güçlendirme değil yıkım kararı uygulanmalıdır.
LAİK, KAMUSAL OKUL ÖNCESİ EĞİTİM FİYATSIZ SAĞLANMALIDIR
Laik, kamusal okul öncesi eğitim tüm çocuklarımızın hakkıdır. Zarurî imam hatipleştirme, müfredat değişimi, okullaşma siyaseti, imtihan sistemi değişiklikleri, tarikatlarla eğitimde yapılan protokol, iş birlikleri ile laik eğitim büsbütün ortadan kaldırılmıştır.
Son Ulusal Eğitim Şurası sonrası alınan kararla ise bu uygulamaların daha da ötesine geçilmiş, okul öncesi dini eğitim 4-6 yaş Kuran kurslarının yaygınlaştırılmasıyla 4 yaşa düşürülmüştür. Aralık 2021’de gerçekleştirilen Şura sonrası okul öncesi dini eğitim toplum temelli kurumlar ismi altında kısa mühlet içinde %153 oranında artırılmıştır. 2022-2023 eğitim öğretim yılının başında bu sayı 127 bin 258’e ulaşmıştır. Diyanet İşleri Başkanlığı ve Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, MEB işbirliği ile her gün yeni açılışlar yapılmaktadır.
Açıklanan raporlar ayrıyeten okul öncesi dini eğitim veren bireylerin okul öncesi eğitim almayan bireylerden oluşmaması ve toplum temelli kurumlar ismiyle açılan yerlerin çocuklarımızın güvenliği açısından eğitim kurumu niteliğini taşımamasından kaynaklı yaşanılan meselelere da dikkat çekmektedir. Anne-babalardan gelen bu tenkitler, tasalar da Diyanet İşleri Başkanlığı sayfalarında paylaşılmaktadır.
Aslolan çocuklarımızın üstün faydasıdır. 4-6 yaş ortası çocuklarımız bilişsel, ruhsal gelişimi açısından soyut bilgiyi öğrenme devrinde olmadığı şartlarda bu sürecin uygulanması hayatlarında telafisi olmayan sonuçlara yol açacaktır.
Okul öncesi dini eğitim uygulamasına son verilmeli, okul öncesi eğitim tüm çocuklarımıza fiyatsız, kamusal, bilimsel, eşit sağlanmalıdır.
TÜM ÇOCUKLARIMIZIN ÖZGÜRCE DERS SEÇME HAKKI VARDIR
Her yıl olduğu üzere ortaokullarda ve liselerde seçmeli ders tercihlerinin yapılacağı bir süreçte günlerdir öğretmenler, biz veliler çocuklarımızın “seçmeli dersleri” seçme hakkı için çaba ediyoruz.
İl, ilçe ulusal eğitim müdürlükleri yalnızca din derslerinin olduğu paylaşımları resmi sayfalarından açıklıyor, okullara sadece din derslerinin seçtirilmesi için yazılar, bildiriler gönderiliyor. Diyanet İşleri Başkanlığı mescitlerde velilerin çocuklarını din derslerine yönlendirilmesi için açıklamalar yayınlıyor, müftülükler, dini yapılar, vakıflar eliyle faaliyetler yürütülüyor.
Tüm velilere davetimizdir. Her çocuğumuzun özgürce ders seçme hakkı vardır. Çocuklarımızın tercihleri dışında ders seçmeye mecbur bırakıldığı durumda tüm velileri Öğrenci Veli Derneği’mize, şubelerimize ulaşmaya çağırıyoruz.
ÖĞRETMENLİK MESLEK KANUNU İPTAL EDİLMELİ
Öğrenci Veli Derneği olarak tüm ikazlarımıza, aksiyonlarımıza rağmen Öğretmenlik Meslek Kanunu 3 Şubat 2022’de maddeleşti ve sonrasında kariyer basamakları sınavı gerçekleştirildi. Öğretmenlerimiz fiyatlı, kontratlı ve takımlı olarak ayrıştırılmışken sorun daha da büyütülerek aday, uzman, başöğretmen olarak derinleştirilmiştir.
Öğretmenlik Meslek Kanunu, meslek basamakları uygulaması iptal edilmelidir. Tüm öğretmenler için yoksulluk sonunun üstünde eşit işe eşit fiyat, eşit haklar, takımlı, garantili istihdam sağlanmalıdır.
EN AZ 100 BİN ÖĞRETMEN ATAMASI YAPILMALIDIR
2002-2022 döneminde 19 bin 708 köy okulu kapatıldı. Eğitime erişim en temel hak olmasına karşın köylerde yaşayan çocuklarımız okulsuz, öğretmensiz bırakıldı. Taşımalı eğitime mecbur bırakıldı.
2022 bilgilerine nazaran norm açığının 120 bine ve fiyatlı öğretmen sayısının 86 bine yaklaşması,20 bine yakın köy okulunun kapatılması ile öğretmen ihtiyacı her dönemden daha fazla artmasına karşın kâfi öğretmen ataması yapılmadı. 2021/2022 yılı atama sayısı son 10 yılın ortalaması olan 40 bin 375’in altında kaldı.
Çocuklarımız okulsuz, öğretmensiz, ataması yapılmayan öğretmenler ise özel okullarda minimum fiyatın dahi altında yahut öbür işlerde açlık hududu altında çalışma şartları ile baş başa bırakıldı.
Geleceğine dair umudu kalmayan onlarca öğretmen yaşamına son verdi.
Eğitim kamusal bir hizmet ve toplumsal yarar üretmesi gerekiyor. Çocuklarımızın geleceğini, ortak geleceğimizi etkiliyor. Bu yüzden MEB’in daima olarak “bütçe imkanlarını, yetersizliğini” münasebet göstermesini kabul etmiyoruz.
Çocuklarımızın öğretmen ihtiyacına rağmen bütçede %1-1,5 oranında bir artış dahi en az 170 bin öğretmen ataması için yeterli olabilecekken tercih bir defa daha çocuklarımızın kamusal eğitim hakkından yana kullanılmadı.
Bir an evvel en az 100 bin öğretmen ataması yapılmalıdır.
ÖZEL OKULLAR SÖMÜRÜ ÇEMBERİ
Özel okul sahiplerinin talebi doğrultusunda özel okul fiyatlarına %65 artırım yapıldı. Yapılan artırım özel okulların değerli bir kısmında sırf okul fiyatı ile hudutlu kalmadı. Yemek, ulaşım, kırtasiye vb kalemlere de yansıtıldı. Okul sayısı yetersizliği, öğrencilerin istediği okul tipine yerleşememesi, eğitimin laik, bilimsel niteliğinin ortadan kaldırılması üzere nedenlerle veliler özel okullara mecbur bırakıldı, gelirlerinin kıymetli bir kısmını özel okullara vermek zorunda kaldı.
Özel öğretim kurumlarında çalışan öğretmenler ise minimum fiyat hatta kontratları münasebet gösterilerek minimum fiyatın dahi altında çalışma şartları ile karşı karşıya.
Özel okullar çocuklarımızın eğitim hakkı, öğretmenlerin emeklerinin sömürü çemberi. Özel okulların imkanları ile kamu okullarının imkanlarının eşitsizliği ise eğitimde yaşanılan eşitsizliği her geçen gün daha da artırmaktadır.
Türkiye’de faaliyet yürüten özel okul sayısı rekor bir seviyeye ulaşmıştır.
2012 4+4+4 uygulaması öncesinde Türkiye’de 4 bin 664 özel okul bulunmaktayken 2022 yılı itibariyle özel okul sayısı 14 bin 179’a; öğrenci sayısı ise yaklaşık 2,5 kat artarak 535 bin 788’den 1 milyon 578 bin 233’e yükselmiştir.
Kamusal eğitimi kaybettiğimiz her gün ortak geleceğimizi kaybediyoruz.
Özel okul sahiplerine “teşvik” ismi altında aktarılan fiyatlar kamu okullarına aktarılmalıdır. Özel okullar kamulaştırılmalı, tüm çocuklarımıza eşit, kamusal eğitim hakkı sağlanmalı, tüm öğretmenlere eşit haklara, eşit fiyata sahip şartlarda takımlı, teminatlı çalışma şartları sağlanmalıdır.
Biz veliler her yeni güne korkuyla başlıyoruz. Çocuklarımızın okullara aç gitmediği, yoksulluktan kaynaklı okullarını terk etmek zorunda bırakılmadığı, çocuk yaşta işçileştirilmediği, sarsıntı riski nedeniyle ömürlerine ait tasa taşımadığı, okulsuz, öğretmensiz kalmadığı, laik, kamusal eğitim hakları için çaba etmeye devam edeceğiz.