ANKARA (İGFA) – AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan teklifle Sermaye Piyasası Kanunu’na kripto varlıklara ait tanımlar ekleniyor.
Buna nazaran, “cüzdan” kripto varlıkların transfer edilebilmesini ve bu varlıkların ya da bu varlıklara ait özel ve açık anahtarların çevrim içi yahut çevrim dışı olarak depolanmasını sağlayan yazılım, donanım, sistem ya da uygulamalar olarak tanımlandı. Teklife nazaran, “kripto varlık” da dağıtık defter teknolojisi yahut misal bir teknoloji kullanılarak elektronik olarak oluşturulup saklanabilen, dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, bedel yahut hak tabir edebilen gayri maddi varlıklar olarak tanımlanıyor.
“Kripto varlık hizmet sağlayıcı”, platformları, kripto varlık saklama hizmeti sağlayan kuruluşları ve bu Kanuna dayanılarak yapılacak düzenlemelerde kripto varlıkların birinci satış ya da dağıtımı dahil olmak üzere kripto varlıklarla ilgili olarak hizmet sağlamak üzere belirlenmiş öbür kuruluşlar olarak yer alırken, “kripto varlık saklama hizmeti” platform müşterilerinin kripto varlıklarının yahut bu varlıklara ait cüzdandan transfer hakkı sağlayan özel anahtarların saklanmasını, idaresini yahut Şuraca belirlenecek başka saklama hizmetlerini tanımlayacak.
“Platform” kripto varlık alım-satım, birinci satış ya da dağıtım, takas, transfer, bunların gerektirdiği saklama ve belirlenebilecek öbür süreçlerin bir yahut daha fazlasının gerçekleştirildiği kuruluşlar olarak tanımlanıyor.
Sermaye piyasası araçlarının Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) sistemine dahil olmadan kripto varlık olarak ihraç edilebilmesi için asıllar belirlenmesine yönelik Sermaye Piyasası Konseyi’ne yetki verilmesi amaçlanıyor. Buna nazaran Heyet, sermaye piyasası araçlarının bu husus kararlarına nazaran kayden ihraç edilerek MKK tarafından izlenmesi yerine kripto varlık olarak ihracına ve bunların oluşturulup saklandıkları hizmet sağlayıcılar tarafından sunulan elektronik ortam nezdinde kayden izlenmesine ait asıllar belirleyebilecek.
Sermaye piyasası araçlarının kripto varlık olarak ihracı halinde; hakların izlenmesi, üçüncü bireylere karşı ileri sürülebilmesi ve devredilmesinde, kripto varlıkların oluşturulup saklandıkları elektronik ortamdaki kayıtlar temel alınacak. Heyet, bu elektronik ortamdaki kayıtlarla MKK sistemi ortasında entegrasyon sağlanmasını zarurî tutabilecek. Bu düzenlemenin uygulanmasına ait yöntem ve asıllar Konsey tarafından belirlenecek.
KRİPTO VARLIK HİZMET SAĞLAYICILARI
Düzenlemeye nazaran, kripto varlık hizmet sağlayıcıların kurulabilmesi ve faaliyete başlaması için Kurul’dan müsaade almaları zarurî olacak. Bunlar münhasıran Konseyce belirlenecek faaliyetleri yerine getirecek. Bunların kuruluşlarına ve faaliyete başlamalarına, ortaklarına, yöneticilerine, işçisine, tertibine, sermayelerine ve sermaye yeterliliğine, yükümlülüklerine, bilgi sistemleri ve teknolojik altyapılarına, hisse periyotlarına, yapabilecekleri faaliyetlere, faaliyetlerinin süreksiz yahut daima olarak durdurulmasına ait temeller ile faaliyetleri sırasında uymaları gereken öteki unsur ve asıllar Heyet tarafından belirlenecek. Hisse periyotlarında Heyet müsaadesinin alınması mecburî olacak.
Bu düzenlemelere muhalif olarak gerçekleştirilen dönemler, hisse defterine kaydolunmayacak ve bu karara ters olarak hisse defterine yapılan kayıtlar kararsız sayılacak.
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, sistemlerinin inançlı bir biçimde yönetilebilmesi için gerekli düzenlemeleri yapmak, tedbirleri almak ve gerekli iç denetim ünite ve sistemlerini oluşturmakla yükümlü olacak. Kripto varlık hizmet sağlayıcıların kuruluşlarına ve/veya faaliyete başlamalarına Konseyce müsaade verilebilmesi için bilgi sistemleri ve teknolojik altyapıları mevzularında TÜBİTAK’ın belirleyeceği kriterlere uygunluk aranacak.
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının ortaklarının taşıması gereken kurallar da teklifle karar altına alınıyor. Buna nazaran, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının ortaklarının müflis olmaması, konkordato ilan etmiş olmaması, uzlaşma suretiyle yine yapılandırma müracaatının tasdik edilmiş olmaması ya da hakkında iflasın ertelenmesi kararı verilmiş olmaması kurallarının yanı sıra ilgili kanunlarda sayılan kabahatlerden katılaşmış mahkumiyetinin bulunmaması, süreç yasaklı olmaması; öte yandan gerekli mali güç ve işin gerektirdiği dürüstlük ve prestije sahip bulunması ve paydaşlık yapısının şeffaf ve açık olması kaidelerini taşımaları gerekecek.
Teklifle, platformların ortaklarına ve yönetim kurulu üyelerine, başka sermaye piyasası kurumlarıyla benzeri kimi taban koşullar getirilerek gerekli mali güç ve işin gerektirdiği dürüstlük ve prestijin sağlanması amaçlanıyor.
Platformlar üzerinden kripto varlıkların alınıp satılmasına ve birinci satış ya da dağıtımının yapılmasına; kripto varlıkların takasına, transferine ve saklanmasına ait yordam ve temellerin düzenlenmesi yetkisi SPK’ye veriliyor.
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, atıf yapılan kararlar dışında Kanun’un başka kararlarına tabi olmayacak. Kanunun ilgili fıkraları kapsamında Şura düzenleyici süreçler tesis ederek ve özel nitelikli kararlar alarak uygulamayı düzenlemeye ve yönlendirmeye yetkili olacak. Kanunun ilgili unsurları uyarınca Heyetçe bankalara yükümlülük getirecek düzenlemeler için Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) görüşü alınacak.
Sermaye piyasası araçlarına has haklar sağlayan kripto varlıklara ait olarak düzenleyici süreçler tesis etmek, özel ve genel nitelikte kararlar almak ve önlem ve yaptırım uygulamak konusunda SPK yetkili olacak. Heyet, sermaye piyasası araçlarına mahsus haklar sağlayan kripto varlıklar dışında, dağıtık defter teknolojisinin yahut emsal bir teknolojik altyapının geliştirilmesi suretiyle oluşturulan, bedeli bu teknolojiden ayrıştırılamayan nitelikte olan kripto varlıkların satış ya da dağıtımının, Kanunun sermaye piyasası araçlarıyla ilgili kararlarına tabi olmaksızın platformlar nezdinde yapılabilmesi konusunda temeller belirleyebilecek. Bu temellere tabi olacak kripto varlıkları belirleme etabında teknik kriterler açısından kıymetlendirme yapmak üzere TÜBİTAK’tan ya da bakanlıklara bağlı, ilgili, bağlantılı kurum ve kuruluşlar ile öteki kamu kurumlarından teknik rapor isteyebilecek. Bu kapsamda bir kripto varlığın teknolojik özelliklerinin uygun görülmesi ve bunların satış ya da dağıtımına müsaade verilmesi bunların kamuca tekeffülü manasına gelmeyecek. Bu kripto varlıkların satış ya da dağıtımının yapılması suretiyle halktan para toplayanlar ile bunlara fon sağlayanlar ortasındaki ilgiler genel kararlara tabi olacak. Bu süreçler sırasında Heyetçe belirlenecek biçimde hazırlanan ve ilan edilen her türlü bilgilendirme dokümanını imzalayan gerçek ve hukukî şahıslar bu dokümanlarda yer alan yanlış, aldatıcı yahut eksik bilgilerden kaynaklanan ziyanlardan müteselsilen sorumlu olacak.
Kurum ve kuruluşların, kripto varlıklara ait olarak öteki mevzuattan kaynaklanan misyon ve yetkileri gizli kalacak. Düzenleme kapsamındaki temeller dahilinde platformlarda süreç gören kripto varlıklar dışındaki kripto varlıklara bu teklifteki kararlar uygulanmayacak. Kripto varlıklarla yapılan her türlü sürece ait Türk Parasının Değerini Muhafaza Hakkında Kanun ve ilgili mevzuat kararları gizli olacak. Kripto varlıkları bahis edinen rehin kontratlarına, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu uygulanmayacak.
PLATFORMLARDA FİYATLAR SERBESTÇE OLUŞACAK
Teklifle kripto varlık hizmet sağlayıcıların faaliyetleri ile kripto varlıkların transfer ve saklamasına ait temeller karar altına alınıyor.
Buna nazaran, kripto varlık hizmet sağlayıcıları ile bunlarda süreç yapmak isteyen müşteriler ortasında imzalanan mukaveleler yazılı formda yahut uzaktan irtibat araçlarının kullanılması suretiyle uzaklıklı olarak ya da aralı olsun olmasın Konseyin yazılı formun yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim yahut elektronik haberleşme aygıtı üzerinden gerçekleştirilecek ve müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkan verecek metotlar yoluyla kurulabilecek ve buna ait yol ve asıllar Şura tarafından belirlenecek.
Kurul, kripto varlık hizmet sağlayıcılarla müşterileri ortasında mukavelelerin düzenlenmesine, kapsamına, değiştirilmesine, fiyat ve masraflara, kontratın sona ermesine, feshine ve bu mukavelelerin içeriğinde yer alması gereken taban konulara ait belirlemeler yapabilecek. Kripto varlık hizmet sağlayıcıların müşterilerine karşı sorumluluğunu ortadan kaldıran yahut sonlandıran her türlü mukavele koşulu geçersiz sayılacak. Platformlar müşterilerinin süreçlerine ait itirazlarını ve şikayetlerini aktif formda çözecek dahili düzenekler kurmakla yükümlü olacak. Kripto varlık hizmet sağlayıcılar müşterilerin kimliklerini, Kabahat Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve ilgili öbür mevzuat kararları kapsamında tespit etmekle yükümlü olacak.
Platformların kendi nezdinde süreç görecek yahut birinci satış ya da dağıtımı yapılacak kripto varlıkların belirlenmesine ve bunların süreç görmesinin sonlandırılmasına ait yazılı listeleme prosedürü oluşturulması zarurî olacak; bu bahiste Konsey tarafından prensip ve temeller düzenlenebilecek. Belirlenecek unsur ve temellerde, TÜBİTAK’ın ya da gerekli görülen öbür kurum ve kuruluşların görüşü alınarak kripto varlıkların teknolojik özelliklerine ait teknik kriterlere yer verilebilecek. Bir kripto varlığın platformlarca listelenmiş olması bunların kamuca tekeffülü manasına gelmeyecek.
Platformlarda fiyatlar serbestçe oluşacak. Platformlar süreçlerin sağlam, şeffaf, faal, istikrarlı, adil, dürüst ve rekabetçi bir formda gerçekleşmesinin sağlanması, piyasa bozucu nitelikte aksiyon ve süreçlerin tespit edilmesi, önlenmesi ve tekrarlanmaması gayesiyle buyruk ve süreç temellerini belirleyecek, bünyelerinde gerekli nezaret sistemini kuracak ve her türlü önleyici önlemleri alacak.
İŞLEM KAYITLARI
Platform nezdinde gerçekleştirilen piyasa bozucu nitelikte aksiyon ve süreçlere ait olarak tespitleri yapmak, bu nitelikteki aksiyon ve süreçleri gerçekleştiren hesapların kısıtlanması, durdurulması ve kapatılması dahil olmak üzere gerekli önlemleri almak ve ulaşılan tespitleri rapora bağlayarak Şuraya bildirmekle yükümlü olacak.
Platformlar ile bunların müşterileri ortasındaki alakalar ve platformlarda gerçekleştirilen süreçler nedeniyle taraflar ortasında oluşan uyuşmazlıklar genel kararlara tabi olacak. Platformlara, Konsey tarafından faaliyet müsaadesi verilmiş olması, süreçlerin kamunun garantisi altında olduğu manasına gelmeyecek. Kripto varlıklar yatırımcı tazmin kararlarına tabi olmayacak.
Müşterilerin kripto varlık transferlerinin gerçekleştirildiği cüzdanlara ve fon transferlerinin gerçekleştirildiği hesaplara ait kayıtlar kripto varlık hizmet sağlayıcılar tarafından inançlı, erişilebilir ve takip edilebilir biçimde tutulacak. Tüm süreç kayıtlarının bütünlüğü, doğruluğu ve kapalılığı sağlanacak. Müşterilerin kripto varlık transfer süreçlerinde, Şura ve Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı tarafından yapılan düzenlemelere uyulacak. Transfer iletilerinde gönderici ve alıcıya ait yer alması öngörülen bilgi ve datalar, kripto varlık hizmet sağlayıcılar tarafından düzenlemelerde belirlenen müddetlerde inançlı bir formda gönderilecek. Bu gayeyle dağıtık defter teknolojisi, ayrıca bağımsız bir iletileşme platformu yahut uygulama orta yüzü üzere iletileşmeye imkan veren yazılım uygulamaları ve teknolojik araçlar kullanılabilecek.
Platformların müşterilerine ilişkin kripto varlıkları, müşterilerin kendi cüzdanlarında bulundurulması temel olacak. Müşterilerin kendi cüzdanlarında bulundurmayı tercih etmedikleri kripto varlıklara ait saklama hizmetinin, Konsey tarafından yapılacak düzenleme uyarınca yetkilendirilmiş ve BDDK tarafından uygun görülen bankalarca yahut Heyetçe kripto varlık saklama hizmeti sunma konusunda yetkilendirilmiş kuruluşlarca sunulması ve müşterilere ilişkin nakitlerin bankalarda tutulması zarurî olacak. Heyet, her bir kripto varlık için yahut bunların dayandığı teknolojik özellikler ya da kripto varlıkların nitelik ve nicelikleri kapsamında saklama konusunda başka asıllar belirlemeye yetkili olacak.
Müşterilere ilişkin nakit ve kripto varlıklar, kripto varlık hizmet sağlayıcıların malvarlığından farklı olacak ve kayıtlar bu düzenlemeye uygun olarak tutulacak. Müşterilerin nakit ve kripto varlıkları, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının borçları nedeniyle, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının mal varlığı ise müşterilerin borçları nedeniyle kamu alacakları için olsa dahi haczedilemeyecek, rehnedilemeyecek, iflas masasına dahil edilemeyecek ve üzerlerine ihtiyati önlem konulamayacak.
Kripto varlıklara yönelik yatırım danışmanlığı ve portföy yöneticiliği yapılmasına ait yol ve asıllar SPK tarafından belirlenecek.
Kripto varlık hizmet sağlayıcılar yayın, ilan, reklam ve duyuruları ile her türlü ticari irtibatla ilgili olarak Konseyce belirlenen asıllara uyacak.
Kripto varlık hizmet sağlayıcılara icra edecekleri faaliyetleri gösteren yetki dokümanı verilecek. Bankalar için BDDK’nin uygun görüşü aranacak.
TBMM Başkanlığına sunulan teklifle Sermaye Piyasası Kanunu’nda değişikliğe gidiliyor. Buna nazaran, bankalar nezdinde tutulan müşteri nakitlerinin ilgili yatırım kuruluşu müşterileri için açılacak münferit hesap yahut hesaplarda, yatırım kuruluşunun kendi nakit varlığından farklı olarak izlenmesi temel olacak.
Müşteri hesaplarının bankalarda nemalandırılmasına ait temeller SPK tarafından belirlenecek. Müşteri hesapları kredi teminatı olarak gösterilemeyecek, bu hesaplar üzerinde yatırım kuruluşu lehine blokaj, rehin ve gibisi takyidat tesis edilemeyecek. Bankaların bu kapsamdaki sorumluluğu, yatırım kuruluşlarınca yapılan bildirimlerle sonlu olacak. Bu hesaplarda bakiyesi yer alan müşterilerle ilgili önlem, haciz ve gibisi her türlü idari ve isimli talepler münhasıran ilgili yatırım kuruluşuna bildirilecek ve yatırım kuruluşunca yerine getirilecek.
Yatırım kuruluşlarınca müşteri nakitleri için bankalar nezdinde açılan hesaplar, banka muhasebesinde başka bir hesapta izlenecek. Bankalar yatırım kuruluşu müşteri nakitlerinin kaydedildiği hesaplara ait olarak Şuraca belirlenen form ve sıklıkta Heyete bildirim yapmak zorunda olacak. Bu yükümlülük Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından Şuraya tahsis edilen bir sistem yoluyla da yerine getirilebilecek.
HİZMET SAĞLAYICILARA TÜRKİYE SERMAYE PİYASALARI BİRLİĞİNE ÜYE OLMA ZORUNLULUĞU
Kitle fonlama platformlarının ve kripto varlık hizmet sağlayıcıların Türkiye Sermaye Piyasaları Birliğine üye olmaları mecburî olacak. Bu sayede bir meslek kuruluşu bünyesinde temsil edilmeleri ve dalla tek bir ortak nokta üzerinden bağlantı kurulabilmesi sağlanacak. Ayrıyeten dalların kendi öz disiplinini sağlamasında Türkiye Sermaye Piyasaları Birliğinin öz düzenleyici işlevinden yararlanılması da amaçlanıyor.
Teklifle müsaadesiz sermaye piyasası faaliyetlerinin internet aracılığıyla yürütüldüğünün tespit edilmesi halinde uygulanacak önlemler karar altına alınıyor. Buna nazaran, gelişen teknolojiyle birlikte internet ortamında işlenen suça bahis yayınların içerik yahut yer sağlayıcısının belirlenmesinde yaşanan meseleler nedeniyle içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı verilebilecek hatalarda yurt içi-yurt dışı ayrımının kaldırılmış olmasına uygun olarak müsaadesiz sermaye piyasası faaliyetlerinin internet aracılığıyla yürütülmesinde de yurt içi-yurt dışı ayrımı kaldırılıyor. Uygulanacak önlemlere, içeriğin çıkarılması önlemi de ekleniyor.
İzinsiz sermaye piyasası faaliyetlerinin internet aracılığıyla yürütüldüğü tespit edildiğinde, internet aracılığıyla yapılan yayınlarla ilgili olarak içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine Şura tarafından karar verilecek ve uygulanmak üzere Erişim Sağlayıcıları Birliğine gönderilecek.
KRİPTO VARLIK HİZMET SAĞLAYICILARIN FAALİYETLERİNDE UYGULANACAK TEDBİRLER
Teklifte, kripto varlık hizmet sağlayıcıların faaliyetlerinde uygulanacak önlemler de düzenleniyor.
Yurt dışında yerleşik platformlar tarafından Türkiye’de yerleşik bireylere yönelik faaliyette bulunulması ya da Heyetçe yapılacak düzenlemeler kapsamında kripto varlıklara ait yasaklanmış bir faaliyetin Türkiye’de yerleşik şahıslara sunulması da müsaadesiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı sayılacak. Yurt dışında yerleşik platformlarca Türkiye’de iş yeri açılması, Türkçe internet sitesi oluşturulması, sunulan kripto varlık hizmetlerine ait olarak direkt ve/veya Türkiye’de yerleşik kişi ya da kurumlar aracılığıyla tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinde bulunulması durumlarından rastgele birinin varlığı halinde faaliyetlerin Türkiye’de yerleşik şahıslara yönelik olduğu kabul edilecek. Faaliyetlerin Türkiye’de yerleşik bireylere yönelik olduğunun tespitine ait ek kıstaslar Şura tarafından belirlenebilecek.
Kurul, kripto varlık hizmet sağlayıcıların faaliyetlerinden kaynaklanan nakit ödeme ve kripto varlık teslim yükümlülüklerini yerine getiremediği yahut kısa müddette yerine getiremeyeceği ya da bunlardan bağımsız olarak mali yapılarının önemli surette zayıflamakta olduğu ya da mali durumunun taahhütlerini karşılayamayacak kadar zayıflamış olduğunun tespiti halinde 3 ayı geçmemek üzere verilecek uygun müddet içinde mali yapılarının güçlendirilmesini istemeye ya da rastgele bir mühlet vermeksizin direkt kripto varlık hizmet sağlayıcılarının faaliyetlerini süreksiz olarak durdurmaya yetkili olacak. Şura ayrıyeten bunların faaliyet yetkilerini kaldırma, sorumluluğu tespit edilen yönetici ve çalışanların imza yetkilerini sınırlama yahut kaldırma yetkisine sahip olacak.
Kurul, belirlediği asıllara ya da yasaklara muhalif olarak internet üzerinden ilan, reklam ve duyuru yapıldığına ait bilgi edinilmesi, Heyetçe belirlenen asıllara ters olarak kripto varlıklara yönelik yatırım danışmanlığı ve/veya portföy yöneticiliği yapıldığına ait bilgi edinilmesi ile müsaade alınmaksızın kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyetinin internet aracılığıyla yapıldığının Şuraca tespit edilmesi hallerinde internet aracılığıyla yapılan yayınlarla ilgili olarak içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verebilecek ve uygulanmak üzere kararı Erişim Sağlayıcıları Birliğine gönderecek.
Kurulca belirlenen temellere alışılmamış olarak internet dışındaki mecralardan ilan, reklam ve duyuru yapıldığının tespiti halinde, sorumluların ilgili mevzuat uyarınca ilan ve reklamları durdurulabilecek, kanuna karşıt dokümanlarıyla ilan ve reklamları toplatılabilecek. Kelam konusu süreçler mahallin en büyük mülki yönetim amirinin bildirimi üzerine iş yeri açma ve çalışma ruhsatlarına ait mevzuatta belirlenen yetkili yönetimler tarafından yerine getirilecek.
Teklifle kripto varlık hizmet sağlayıcıların kontrolü ve uygulanacak yaptırımlar karar altına alınıyor.
Buna nazaran, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kontrolü için Konsey işçisi ile birlikte kontrol faaliyeti icra etmek ya da kendi düzenlemelerinin imkan verdiği halde kontrol faaliyeti yürütenlere teknik dayanak verecek halde meslek çalışanı olma koşulu aranmaksızın nezaret etmek üzere, Şuranın talebi üzerine bakanlıklara bağlı, ilgili, bağlı kurum ve kuruluşlar ile öbür kamu kurumlarından bu kurum ve kuruluşların onayıyla işçi görevlendirilebilecek.
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının mali kontrolü ve bilgi sistemleri bağımsız kontrolü, Konseyce ilan edilen listede yer alan bağımsız kontrol kuruluşlarınca yapılacak. Bilgi sistemleri kontrolüne ait ek tarz ve temeller TÜBİTAK ya da gerekli görülen öteki kurum ve kuruluşların görüşü alınarak Heyetçe belirlenecek. Konsey çalışanı ve görevlendirilen öbür işçi, Konseyce belirlenecek program çerçevesinde yetkili kuruluşlarca yapılacak bilgi sistemleri kontrollerinin her basamağına, denetçi bağımsızlığı unsurunu zedelemeksizin izleyici sıfatıyla eşlik edebilecek. Bu biçimde kontrole katılanlar bağımsız kontrol kuruluşlarının ulaştığı kontrol sonuçlarıyla ilgili bir sorumluluk taşımayacak ve yetkili kuruluşun bilgi birikimini şahsına yahut bir öbür yetkili kuruluşa çıkar sağlamak için kullanamayacak.
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının hukuka ters faaliyetleri ile nakit ödeme ve/veya kripto varlık teslim yükümlülüklerini yerine getirememesinden kaynaklanan ziyanlardan kripto varlık hizmet sağlayıcıları sorumlu olacak.
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, bilişim sistemlerinin işletilmesi, her türlü siber akın, bilgi güvenliği ihlalleri üzere fiillerden yahut işçinin her türlü davranışından kaynaklanan kripto varlık kayıplarından Türk Borçlar Kanunu’nun ilgili kararı kapsamında sorumlu olacak. Kayıpların kripto varlık hizmet sağlayıcılarından tazmin edilememesi yahut edilemeyeceğinin açıkça belirli olması halinde; kripto varlık hizmet sağlayıcı mensupları kusurlarına ve durumun gereklerine nazaran kayıplardan kendilerine yükletilebildiği ölçüde sorumlu olacak ve şahsi sorumlulukla ilgili olarak düzenlemenin ilgili kararı uygulanacak. Hizmet sağlayıcıların kusuru olmaksızın sunulan hizmetlerde yaşanan kesintilerden kaynaklanan, süreksiz bir müddet buyruk iletilememesi ya da işlem/transfer yapılamaması halleri ve gibisi hallerde ortaya çıkan ziyanlar bu kapsamda değerlendirilemeyecek.
Düzenlemelere alışılmamış fiillerde bulunanlara idari para cezası uygulanacak. Buna nazaran, “bilgi, evrak vermeme, kontrolün engellenmesi suçu”, “yasal defterlerde, muhasebe kayıtlarında, finansal raporlarda usulsüzlük suçu”, “denetimde talep edilen bilgiler hakkında sır saklama yükümlülüklerine uyulmaması suçu” kripto varlık hizmet sağlayıcılar bakımından da öngörülüyor. Düzenlemeye ve ilgili düzenlemelere karşıt biçimde satış ya da dağıtımının yapılması halinde de ilgili kararlar kapsamındaki yaptırımlar uygulanacak.
Müşterilere ilişkin nakit ve kripto varlıklara ait önlem, haciz ve gibisi her türlü idari ve isimli talepler kripto varlık hizmet sağlayıcıları tarafından yerine getirilecek.
Müşterilere ilişkin nakit ve kripto varlıklara isimli makamlarca el konulması halinde, el konulan varlıkların Şuraca yetkilendirilmiş saklama hizmeti sağlayan kuruluşlar nezdinde oluşturulan cüzdanlarda koruması için gerekli tüm süreçler isimli makamlarca tesis edilecek.
Kanunun “piyasa bozucu eylemler”, “bilgi suistimali” ve “piyasa dolandırıcılığı” başlıklı kararları kapsamında gerçekleştirilen inceleme ve kontroller kapsamında Heyetçe internet aracılığıyla yapılan yayınlarla ilgili olarak içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verilebilecek ve karar uygulanmak üzere Erişim Sağlayıcıları Birliğine gönderilecek.
Teklifle, tersliklerin tespitinde ve uygulanacak yaptırımlarda dikkate alınacak finansal tablolar belirleniyor; ceza üst hududunun tespitinde temel alınacak brüt satış hasılatı ile vergi öncesi karın belirlenmesine ait yordam ve asılları düzenleme yetkisi Sermaye Piyasası Konseyine tanınıyor.
Hakkında idari para cezası tesis edilecek ilgili kişinin masraf kalemlerinin taraflar ortasında serbestçe belirlenebildiği ve tesis edilecek idari para cezaları ya da örtülü yarar olarak aktarılan meblağ ile rastgele bir illiyet bağının bulunmadığı göz önünde bulundurularak, kelam konusu masraf kalemlerinin menfaat hesaplamalarında dikkate alınmaması ile menfaat hesabında karın realize edilip edilmediğine bakılmayacağı hususu netleştiriliyor. Bu biçimde idari para cezaları ya da örtülü çıkar olarak aktarılan meblağa ait menfaat hesaplamalarının daha kolay ve süratli yapılabilmesi amaçlanıyor.
İzin almaksızın kripto varlık hizmet sağlayıcısı olarak faaliyet yürüttüğü tespit edilen gerçek bireyler ve hukuksal şahısların yetkilileri üç yıldan beş yıla kadar mahpus ve 5 bin günden 10 bin güne kadar isimli para cezası ile cezalandırılacak.
KRİPTO VARLIK HİZMET SAĞLAYICILARDA ZİMMET
Kripto varlık hizmet sağlayıcı vazifesi nedeniyle kendisine tevdi edilen yahut müdafaa, saklama ve nezaretiyle yükümlü olduğu para yahut para yerine geçen evrak yahut senetleri, öbür malları yahut kripto varlıkları kendisinin ya da oburunun zimmetine geçiren kripto varlık hizmet sağlayıcı yönetim kurulu lider ve üyeleri ile başka mensupları, 8 yıldan 14 yıla kadar mahpus ve 5 bin güne kadar isimli para cezası ile cezalandırılacaklar; kripto varlık hizmet sağlayıcının ziyanını tazmin edecekler.
Suçun, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla işlenmesi halinde faile 14 yıldan 20 yıla kadar mahpus ve 20 bin güne kadar isimli para cezası verilecek. Lakin, isimli para cezasının ölçüsü kripto varlık hizmet sağlayıcının ve müşterilerinin uğradığı zararın 3 katından az olamayacak.
Faaliyet müsaadesi kaldırılan bir kripto varlık hizmet sağlayıcının; hukuken yahut fiilen idare yahut denetimini elinde bulundurmuş olan gerçek kişi ortaklarının, kripto varlık hizmet sağlayıcının ya da müşterilerinin kaynaklarını, her ne suretle olursa olsun kripto varlık hizmet sağlayıcının emin bir biçimde çalışmasını tehlikeye düşürecek halde direkt yahut dolaylı olarak kendilerinin yahut diğerlerinin menfaatlerine kullandırmak suretiyle, kripto varlık hizmet sağlayıcıyı yahut müşterilerini ziyana uğratmaları zimmet olarak kabul edilecek. Bu fiilleri işleyenler hakkında 12 yıldan 22 yıla kadar mahpus ve 20 bin güne kadar isimli para cezasına hükmolunacak; fakat, isimli para cezasının ölçüsü kripto varlık hizmet sağlayıcının ve müşterilerinin uğradığı zararın üç katından az olamayacak. Ayrıyeten, meydana gelen zararın müteselsilen ödettirilmesine karar verilecek.
Soruşturma başlamadan evvel, zimmete geçirilen para yahut para yerine geçen evrak yahut senetlerin, başka malların yahut kripto varlıkların motamot iade edilmesi yahut uğranılan zararın büsbütün tazmin edilmesi halinde, verilecek cezanın üçte ikisi indirilecek.
Kovuşturma başlamadan evvel, istekli olarak, zimmete geçirilen para yahut para yerine geçen evrak yahut senetlerin, öbür malların yahut kripto varlıkların motamot iade edilmesi yahut uğranılan zararın büsbütün tazmin edilmesi halinde, verilecek cezanın yarısı indirilecek. Bu durumun karardan evvel gerçekleşmesi halinde, verilecek cezanın üçte biri indirilecek.
Zimmet kabahatinin konusunu oluşturan para yahut para yerine geçen evrak yahut senetleri yahut başka malların yahut kripto varlıkların cürmün işlendiği tarihteki bedelinin azlığı nedeniyle verilecek ceza üçte birden yarıya kadar indirilecek.
KRİPTO VARLIKLARA AİT ŞAHSİ SORUMLULUK
Kripto varlık hizmet sağlayıcının zimmet sayılan karar ve süreçler gerçekleştirdiği tespit edilen yönetim kurulu lider ve üyeleri, öbür mensupları, hukuken yahut fiilen idare yahut denetimini elinde bulundurmuş olan gerçek kişi ortaklarının müşterilere verdikleri ziyanla sonlu olarak zimmete geçirildiği tespit edilen meblağdan öncelikli olarak karşılanmasını sağlamak emeliyle şahsi sorumlulukları yoluna gidilerek, Heyetin talebi üzerine direkt şahsen iflaslarına mahkemece karar verilebilecek.
Bu karar ve süreçler üçüncü şahıslara menfaat temini maksadıyla yapıldığı takdirde, menfaat temin eden bireyler hakkında da temin ettikleri menfaat üzerinden uygulanacak.
Haklarında şahsi iflas kararı verilenlerin etkinlerinden nakit olanlar direkt doğruya, olmayanlar ise paraya çevrilmek suretiyle, müşterilerin ziyanlarının ödenmesinde kullanılacak. Etkinlerden öncelikle müşteri ziyanları ödenecek. Müşteri ziyanlarının tamamının karşılanamaması halinde garameten ödeme yapılacak. Müşteri ziyanları büsbütün karşılandıktan sonra artan kısım haklarında şahsi iflas kararı verilenlere iade edilecek.
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti yürütenler, yürürlük tarihinden itibaren bir ay içinde, Konseyce belirlenecek evraklarla Konseye müracaatta bulunarak, ikincil düzenlemelerde öngörülecek koşulları sağlayarak faaliyet müsaadesi almak üzere gerekli müracaatları yapacaklarına yahut müşteri hak ve menfaatlerini ziyana uğratmadan üç ay içerisinde tasfiye kararı alacaklarına ve tasfiye sürecinde yeni müşteri kabul etmeyeceklerine dair bir beyan sunmak zorunda olacak.
Kanunun yürürlüğü sonrasında faaliyete başlamak isteyenler faaliyetlerine başlamadan evvel Konseye müracaatta bulunarak ikincil düzenlemelerde öngörülecek koşulları sağlayarak faaliyet müsaadesi almak üzere gerekli müracaatları yapacaklarını beyan edecek.
Tasfiyeye gitmeyi tercih eden ya da belirlenen mühlet içerisinde Şuraya müracaat yapmayan kuruluşlarda hesapları bulunan müşterilerin transfer taleplerinin yerine getirilmemesi müsaadesiz hizmet sağlayıcılığı faaliyeti hatasını oluşturacak.
Yurt dışında yerleşik kripto varlık hizmet sağlayıcılar, Türkiye’de yerleşik şahıslara yönelik faaliyetlerini Kanunun yürürlüğe girdiği tarihi takip eden üç ay içerisinde sonlandıracak.
Müşterilerin kripto varlıkları nakde yahut nakdi kripto varlığa çevirebilmelerine ve kripto varlıkların transferinin gerçekleştirilmesine imkan veren Türkiye’de yerleşik ATM ve gibisi elektronik süreç aygıtlarının faaliyetleri Kanunun yürürlüğe girdiği tarihi takip eden üç ay içerisinde sonlandırılacak; faaliyetini sonlandırmayan ATM’ler mahallin en büyük mülki yönetim amirinin bildirimi üzerine işyeri açma ve çalışma ruhsatlarına ait mevzuatta belirlenen yetkili yönetimler tarafından kapatılacak.
SPK ve TÜBİTAK bütçesine gelir kaydedilmesi uygulaması 2024 gelirleri üzerinden 2025 yılında uygulanmaya başlanacak.
İkincil düzenlemeler, kanunun yürürlük tarihinden itibaren 6 ay içinde çıkarılacak.