Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) ve Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (HÜNEE) iş birliğinde, İsveç Hükümeti’nin finans takviyesiyle yapılan 2023 Türkiye Gençlik Araştırması (TGA-2023) tamamlandı. Üç bine yakın haneden 15-24 yaş aralığındaki gençlerin katılımlıyla gerçekleştirilen araştırmada, liseli gençlerin üçte birinin maddi imkansızlıklar nedeniyle okulu bırakmak zorunda kaldığı söz edildi.
Araştırmada öne çıkanlar şöyle:
“NEREDEYSE YARISININ KENDİNE İLİŞKİN BİR ODASI YOK”
“Nicel araştırma bulgularına nazaran: Araştırmaya katılan hanehalkı nüfusunun yüzde 14’ü 15-24 yaş kümesindeki gençler. Her 3 meskenden birinde en az bir genç var (yüzde 33). Gençlerin neredeyse yarısının kendine ilişkin bir odası yok (yüzde 44). Gençlerin 5’te 1’i ortaokul mezunu ya da daha az eğitimli (yüzde 17). Yüzde 37’si lise öğrencisi, yüzde 23’ü lise mezunu, yüzde 23’ü üniversite öğrencisi ya da mezunu. Lise seviyesindeki gençlerin 3’te 1’i (yüzde 31) ailesinin maddi durumu düzgün olmadığı ya da çalışması gerektiği için okulu bıraktığını beyan ediyor. 2007 Türkiye Gençlik Araştırması ile karşılaştırıldığında, üniversite öğrencisi yahut mezunu gençlerin oranının erkeklerde yüzde 2’den 22’ye, bayanlarda yüzde 4’ten 24’e yükseldiği görülüyor.
“SADECE YARISI SİGORTALI”
Gençlerin yarısına yakını çalışıyor (yüzde 42), lakin bunların yalnızca yarısı sigortalı (yüzde 46). Çalışmayan gençlerin yüzde 14’ü de iş arıyor. Çalışma oranı genç erkeklerde 5’te 3 iken (yüzde 61), genç bayanlarda 4’te 1 (yüzde 24). Gençlerin 5’te 1’i (yüzde 20) ne eğitimde ne istihdamda ne de bunlara yönelik yetiştirme programlarına dahil. Bu oran, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin bir yansıması olarak, bayanlarda 3’te 1’e (yüzde 29) çıkarken, erkeklerde 10’da 1’e (yüzde 10) düşüyor.
“ŞİDDET İLE İLGİLİ BİLGİLERİ TOPLUMSAL MEDYADAN ALIYOR”
Gençlerin yüzde 92’si toplumsal medya kullanıyor. En çok tercih edilen platform ise Instagram (yüzde 88), akabinde Tiktok (yüzde 31) ve X (yüzde 28). Gençlerin yüzde 88’i bayana yönelik şiddet, yüzde 69’u cinsel sıhhat ve üreme sıhhati, yüzde 64’ü çocuk yaşta evlilikler, yüzde 61’i gençlik ve şiddet ile ilgili bilgileri toplumsal medyadan alıyor.
“ORTALAMA BİRİNCİ EVLENME YAŞI BAYANLARDA 19”
Gençlerin yüzde 90’ı hiç evlenmemiş, yüzde 9’u evli, yüzde 1’i ise boşanmış ya da başka yaşıyor. 2007’deki araştırmaya nazaran evli gençlerin oranının değerli oranda azaldığı anlaşılıyor. 15-24 yaş ortası evlenmiş genç bayanların 4’te 1’i çocuk yaşta evlendirildi (yüzde 27). Ortalama birinci evlenme yaşı bayanlarda 19, erkeklerde 25. 2007-2023 devrinde ortalama ülkü birinci evlilik yaşının erkekler için 23,4’ten 24,6’ya; bayanlar için 22,2’den 24,3’e yükseldiği görülüyor. Gençlerin yüzde 5’i, ‘kadın ve erkeğin kendi kararıyla evlenmek için 18 yaşını doldurması gerektiğini’, yüzde 28’i ise ‘erkeklerin birden fazla bayanla evlenmesinin hata olduğunu’ bilmiyor. Gençlerin yüzde 8’i ‘Kadının ergenliğe girmiş olması evliliğe hazır olduğu manasına gelir’ sözüne, yüzde 10’u ‘Kadının bir flörtü olduysa flört ettiği kişi ile evlenmeli’ sözüne, yüzde 62’si ise ‘Kadınların evlilik öncesi cinsel tecrübesi olmamalı” tabirine katıldığını belirtiyor.
“OKUL TERKLERİNE SEBEP OLABİLİYOR”
Nitel araştırma bulgularına nazaran ise: Gençlerin eğitimden beklentilerinin azaldığı görülüyor. Gençler, okulların yaratıcılığı gereğince desteklemediğini, diplomaların iş bulma konusunda kâfi olmadığını düşünüyor. Gençler ortasında, eğitim hayatının yaratacağı fırsatların hudutlu olacağı inancı, bilhassa oğlan çocuklarının erkenden iş hayatına atılmalarını teşvik ediyor. Kimi okullarda karşılaşılabilen hudutlu öğretmen-öğrenci bağlantısı, akran zorbalığı, şiddet ve taciz üzere durumlar da çocukların okuldan uzaklaşmasına ve okul terklerine sebep olabiliyor.
“ÇOCUK YAŞTA EVLİLİK”
Çocuk yaşta evlilik: Kız çocuklarının eğitime devamın desteklenmediği, bayanların mesken ve bakım işlerinden sorumlu görüldüğü ve fiyatlı bir işte çalışmalarına olumlu yaklaşılmayan ailelerde, kız çocukları için evliliğin tek seçenek üzere görüldüğü ortaya çıkıyor.”
Araştırmanın sonuç ve teklifler kısmında şu sözler kullanıldı:
“ÇEŞİTLİ RİSKLERLE KARŞI KARŞIYA”
“Araştırma sonuçları genel olarak gençlerin ergen sıhhati konusundaki bilgilerinin 16 yıl evvel yapılan araştırmaya nazaran beklenen seviyede artmadığını, hatta birtakım yerlerde azaldığını gösteriyor. Gençlerin bilhassa cinsel sıhhat, üreme sıhhati ve çocuk yaşta evliliklerle ilgili alanlarda önemli bilgi eksikliği yaşadığını, sıhhat ve muhafaza alanında çeşitli risklerle karşı karşıya olduğunu gösteriyor.
“KRİTİK DEĞER TAŞIYOR”
Araştırma sonuçlarında, ayrıyeten, genç bayanları ve erkekleri etkileyen birçok mevzuda toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin yansımaları öne çıkıyor. Bu kapsamda; gençlerde bilgi eksikliğinin ve yanlış algıların giderilmesi için, gençlerin okullar, sıhhat çalışanı ve toplumsal medya aracılığı ile bilgiye ulaşma talebi de dikkate alınarak, bilhassa Sıhhat, Ulusal Eğitim ve Gençlik ve Spor Bakanlıkları başta olmak üzere ilgili tüm kamu kurumları ve mahallî idareler, sivil toplum ve özel bölüm dahil tüm paydaşların katkısıyla eğitim ve farkındalık çalışmalarının arttırılması kritik ehemmiyet taşıyor.”