Rusya ve Ukrayna savaşının tesiriyle rekor üstüne rekor kıran doğal gaz fiyatları nedeniyle tarihi ziyanla karşı karşıya kalan BOTAŞ, bu yıl düşen fiyatlara rağmen yaralarını sarmakta zorlanıyor.
Hazine’den, doğal gazdaki sübvansiyonlar nedeniyle daima “görevlendirme” ismi altında sermaye aktarılan BOTAŞ; süreç tahlili, takvimlendirme ve öngörü yoksunluğu nedeniyle milyonlarca dolarlık ziyanla karşı karşıya kaldı.
Zararın kaynağı, Edirne’nin Keşan ilçesi sonları içinde bulunan Saros körfezindeki Sazlıdere mevkiinde konuşlandırılan yüzer doğal gaz depolama ve gazlaştırma ünitesi (FSRU) oldu.
Hindistan merkezli Swan Energy’e ilişkin olan ve bu şirketten kiralanan Vasant isimli dev gemi, marinetraffic.com sitesindeki erişime açık bilgilere nazaran ocak ayı ortasında BOTAŞ’ın denetimine geçti.
Gemi, 17 Şubat 2023 tarihinde, 2020 yılında projesine başlanan Saros FSRU tesislerine demirledi ve sistem temas çalışmaları başladı.
Lisans gerekli
Bu geminin ticari olarak kullanılmaya başlanması için Güç Piyasası DÜzenleme Kurumu’ndan (EPDK) depolama lisansı alınması gerekiyordu. Bu süreçte kimi pürüz çıktı.
EPDK’nın internet sitesinde yer alan bilgiye nazaran BOTAŞ, sıvılaştırılmış doğal gazı (LNG) gazlaştırarak sisteme verecek gemi için depolama lisansını 6 Nisan 2023 tarihinde alabildi.
Bu durum geminin Saros’taki kıyı tesislerine ulaştıktan sonra en az 48 gün müddetle lisansı bulunmadığı için âtıl kalması sonucunu doğurdu.
250 bin dolar
Vasant FSRU’nun günlük kira bedeli, denizcilik kesiminin saygın milletlerarası haber sitelerinde günlük 250 bin dolar olarak belirtildi.
Geminin âtıl kaldığı, eş deyişle kullanılmadığı 48 günlük mühlet boyunca BOTAŞ’ın ödeyeceği brüt kira bedeli 12 milyon dolar olarak hesaplandı.
BOTAŞ, yıl başından bu yana büyük ölçekli endüstriye ve elektrik üreten santrallara sattığı doğal gazın tarifelerinde tertipli olarak indirim yaptı.
Ancak, Eylül 2022’den bu yana konut ve küçük ölçekli endüstride, bariz biçimde gerileyen doğal gaz maliyetlerine rağmen rastgele bir indirim kelam konusu olmadı.
Sektör uzmanları, BOTAŞ’ın Saros FSRU için geciken lisansından kaynaklı gündeme gelen ziyanına işaret ederek, “BOTAŞ, bu türlü bir ziyanla karşı karşıya kalmasaydı vatandaşa tahminen tarifede indirim yapabilirdi” dedi.
Lisans neden gecikti?
BOTAŞ’ın, Saros’taki tesisi için depolama lisansının gecikme nedenine ait rastgele bir resmi açıklama şimdi yapılmadı.
EPDK’dan alınacak depolama lisansının şiddetli bir prosedürü bulunuyor. Bu süreçteki en kritik evreyi, EPDK tarafından müracaata husus yer hakkında Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Yönetmeliği uyarınca Genelkurmay Başkanlığı’ndan alınacak “görüş” oluşturuyor.
Doğal gaz piyasası mevzuatı uyarınca bu görüşün olumsuz olması halinde, lisans müracaatının EPDK kararıyla reddedilmesi gerekiyor. EPDK’nın tıpkı yere öteki müracaat olup olmadığını görmek için depolama başvurusunu 15 gün mühletle de resmi sitesinde ilan etmesi gerekiyor.
Konuya yakın kaynaklar, depolama lisansındaki gecikmenin bu nedenlerden kaynaklanmış olabileceğini belirtti. Kaynaklar, BOTAŞ’ın lisanslama sürecine ait planlamayı ve teşebbüsleri FSRU gemisi gelmeden evvel yapmış olmasının kıymetine dikkat çekerek, “Bu basamaklar vaktinde tamamlansaydı kelam konusu gecikme ve bundan kaynaklı ziyan önlenebilirdi” görüşünü lisana getirdi.